2030-yilgacha qayta tiklanadigan energiyani oshirish

2023-yil oxirida e'lon qilingan xalqaro energetika agentligi (IEA) hisobotida 2030-yilgacha qayta tiklanadigan energiyani uch barobarga oshirish mumkinligi haqida ma'lumot berilgan. Hisobotda buning uchun muhim shart-sharoitlar yaratilishi zarurligi ta'kidlangan.

O'tgan yili Dubayda bo'lib o'tgan COP28 konferensiyasida deyarli 200 ta davlat zamonaviy yo'nalishga o'tish uchun maqsadlarini belgiladilar. Ushbu maqsadlar qatorida 2030-yilgacha global qayta tiklanadigan energiya quvvatini uch barobar oshirish va energiya samaradorligini ikki baravar ko'paytirish ham bor. IEA ko'ra, agar ushbu maqsadlarga erishilsa, global emissiyalar 10 milliard tonnaga kamayishi mumkin.

Ammo, ushbu maqsadlar o'z-o'zidan amalga oshmaydi. Davlatlar qayta tiklanadigan energiyaga o'tishni amalga oshirish uchun muhim siyosiy o'zgarishlar kiritishlari kerak. IEA hisobotida 2030-yilgacha 25 million kilometr elektr gridlarini qurish va yangilash zarurligi ta'kidlangan, bu esa dunyoni 600 marta o'rab olishga tengdir.

IEA ijrochi direktori Fatih Birol energiya sektori ushbu maqsadlarga erishish uchun tez va aniq harakatga o'tishi kerakligini ma'lum qildi. “COP28 energiya maqsadlari energetika sektori uchun yo'l-yo'riqdir”, - deydi u.

Energiya samaradorligi ham ushbu strategiyaning muhim poydevorlaridan biridir. Energiyani ikki baravar samarali ishlatish 6.5 milliard tonna emissiyalarni kamaytirishi mumkin. Hisobotda rivojlangan mamlakatlar elektr transport va isitish pompalariga ko'proq e'tibor qaratishlari lozimligi aytilgan, rivojlanayotgan mamlakatlar esa sovutish uskunalari uchun kuchliroq samaradorlik standartlarini joriy etishlari zarur.

IEA hisoboti iqlim va'dalarini amaliy harakatga aylantirish uchun yo'l xaritasini taqdim etadi. Hozirda davlatlar Birlashgan Arab Amirliklaridagi Konsensusni Parij Shartnomasi doirasida yangilangan milliy belgilangan hissalariga o'tkazishlari kerak. Agar hukumatlar ushbu jarayonni yaxshi bajarsa, kelasi o'n yil toza energiya uchun burilish nuqtasi bo'lishi mumkin, bu esa global energetika manbai sifatida qayta tiklanadigan energiyaning ustun bo'lishiga olib kelishi kutilyapti.