2030-njy ýyla çenli gaýa energiýasynyň artmagyny başardyp bilýär

2023-nji ýylny 2030-a çenli halkara derejesinde jemi 3 esse artdyryjy energiýa serişdelerini giňeltmek we energiýa ýolbaşçylaryny iki esse ýokarlandyrmak mümkinçiligini görkezýär. Bu barada halkara energiýa edarasynyň (IEA) täze raportynda gürrüň berilýär.

Geçen ýylyň COP28 sammitinde 200 ýurtdan gowrak, gaýa energiýadan aýrylmak üçin çylşyrymly maksatlary taýýarlady we 2050-nji ýyl üçin zerur gaz çykaryşlaryny aýratyn meýilnamalar belledi. Birleşen Arap Emirlikleriniň özünde, bu maksatlar, global jemi gaýa energiýasynyň mümkinçiliklerini 3 esse artdyrmak we energiýa berjaý edilmegini iki esse ýokarlandyrmak baradaky düşünjelerini öz içine alýar.

IEA-nyň berýän maglumatlaryna görä, bu maksatlaryň ýerine ýetirilmegi bilen, dünýä derejesinde gaz çykarma 2030-njy ýylyň ahyryna çenli 10 milliard tonna peselip biler. Emma, bu maksatlara ýetmek aňsat bolmaz. Döwletler, gaýa energiýa geçişini amala aşyrmak üçin möhüm şahtalar üçin düzgünleriň üýtgedilmegine zerur.

IEA-nyň raporty, “Halklaýyn gözlegden we hereketlere geçmek: COP28 energiýa maksatlaryny amala aşyrmak üçin nädip,” diýlip atlandyrylýar, 2030-a çenli 25 million kilometre ýangyn şebekesini gurmak we döwrebaplaşdyrmak üçin çylşyrymly mümkinçilikleri talap edýär. Mundan başga, 1,500 gigawatt (GW) energiýa saklamagy talap edýär, şol bir wagtyň özünde, batereýada 15 esse artmagy göz öňünde tutýar.

IEA-nyň ýerine ýetirijisi Fatih Birol, ýerine ýetirişiň çalt ugruna geçmelidigini belledi. “COP28 energiýa maksatlary energiýa bölümi üçin Ýokary ýyldyz bolup durýar. Biz, arassa energiýa geçişiniň çalt we howpsuz bolmagyny üpjün etmek üçin, degişli şebekelere, energiýa saklamajy we çalt energiýalaşdyrma talap etmelis.

Energiýa berjaý edişiň ikinji nyşany hökmünde belledilýändigi, 6.5 milliard tonna gaz çykarma azaldaryny we jemi energiýa giňeltmelerini 10% çenli peseldip biljekdigidir. Raportda, ösen ykdysadyýetleriň, esasan, elektrikli ulaglar we ýylylyk pompasy arkaly energiýalaşdyrma bilen meşgullanmaly bolup, ösýän ykdysadyýetleriň bolsa, sowadyş enjamlary üçin güýçli berjaý ediş ölçeglerini kabul etmelidir.

IEA-nyň raportu, iklim wezipe babatda dürli ýurtlaryň hereketlerini döwrebaplaşdyrmak üçin ýol görkezip, Birleşen Arap Emirlikleriniň özünde alnyp barylmalydygyny nygtaýar. Şu düzgünleşdirmeleri netijeli amala aşyrsa, geljek on ýyl arassa energiýa üçin aýlanma döwri bolup biler, jemi energiýa çeşmeleri global taýdan öňde bolup çykyş eder.