Henri Forduň gara ýüzü: giň düşünjeleri we ideologiýasy

Henri Ford, 'gara awtoulagyň adamy', diňe bir döwürdeş düşünje taýdan öňdebaryjy bolman, eýsem, giň düşünjeleri we agdykmaçylyk ideologiyalary bilen hem tanalýar. Ol 'Ford T' modeliniň üçin dürli reňkleri saýlap biler, ýöne diňe gara reňkde gitmelidigi barada aýdýar.

Nicolas Glimois tarapyndan döredilen 'Henry Ford we gara awtoulaglaryň çygly ýüzü' atly dokumental film, bu adamlaryň gara syňa güreşiniň diňe bir tarapyny däl, eýsem, Fordyň ýaşlygyndan başlap, onuň ilkinji fazasyndan geçip, multimiliýarderiň döreýişini göz öňünde tutýar.

Dearborn, Michigan'dan gelen bir çölçü, Fordyň ýykylmaz zähedini gurluşdyrmak üçin, 'her öýe awtoulag, her döwürde üstünlik' diýen ýörelge bilen giň kämillik döredip, Amerikany we dünýäniň köp ýerlerini özgerdýär.

Mälim bolşy ýaly, Ford diňe bir işewür adam däl, eýsem, antisemitizm ýaly erbet görýän ideologiyalara hem eýerýärdi. Ol 'Dearborn Independant' gazetini satyn aldy we onda žurnalistikalary ýekän, juda erbet terzi bilen ýazmak üçin öz ynanjyny beýan etdi. Ford degişli 'The International Jew' kitabyny ýazýar, burada juda erbet we hatda juda şikesli düşündirişler berýär.

Şeýle hem, Ford işçi birleşiklerine garşy gaýtawul berýän we jemgyýetçilik guramalarynyň öňünde öz özi üçin göz öňünde tutup, 3500 adamdan ybarat bir milisiýa döreder. 1932-nji ýylda, polisiýa bilen bilelikde, greve çykan işçileriň üstüne atylmalaryň bolandygyny ýadyňyzdan çykarmaly däl.

Şahsyýeti barada, Ford işçileriniň iş ýolundaky şertlerini gowulandyrmak üçin degişli çäreleri görýär, şol sanda maýa goýmak we ödenmelerini ýokarlandyrmak bilen iş hökmany ýyllar geçirilýär, igidlik bilen, ähli işçilere bir düzgün hödürlenýär: içgi içmek, sigaret çekmek we çyglylygy düzgünleşdirmek ýaly işler edilmez.

Muňa garamazdan, Fordyň irki döwründen geçen döwür, onuň mirasynyň we ideologiýasynyň miras alnyşyna gözýetim üpjün edipdir. Korporasiýa, biz toparlarynyň dowam edişi bilen döretmegi, hatda ýüzlerçe ýyllap maddy däl ýa-da öňki görägyny goýup, başgalara galdyryp ýerleşdirmegi üpjün edýär.